Ön Söz
Kızıl Îcâz, Mantık ilminde önemli bir yere sahip olan el-Ahdariye ait es-Süllem adlı eser için yazılmış bir şerh mahiyetindedir. O dönemde Bedîüzzamânın muhatapları olan talebelerinin ileri seviyede zeki ve anlayışlı olmaları sebebiyle çok veciz bir tarzda yazılmıştır. Ayrıca zihin ve aklı çalıştırmakta gevşek davranan bazı hocaların tefekkür alanında daha dikkatli, daha derin düşünmelerini sağlamak için bu eserini özellikle çok ince elemiş ve aşırı derecede veciz ifadelerle işlemiştir. Nitekim eserin ismi olan Kızıl Îcâz da aşırı veciz, kıpkızıl/çok zor anlaşılır bir îcaz ile yazılmış eser manasına gelir. Bu sebepledir ki, eskiden beri Kızıl Îcâz ismini duyanlar ondan uzak durmuş ve böyle çok zor bir eseri anlamaya ve açıklamaya yanaşmamışlardır. Bununla beraber, Abdulmecid Nûrsî, Sadreddin Yüksel, Şeyh Safvetullah, Musa Celalî gibi bazı mümtaz şahsiyetler kısmen şerh etmişlerdir. Allâh saylerini meşkur eylesin!
Bu fakir kardeşiniz ben de böyle bir eseri tercüme ve şerh etmeyi hiç düşünmemekle beraber, bazı kardeşlerimizin ısrarları sonucunda böyle bir çalışmaya tevessül etmek zorunda kaldım. Allâhın inayetiyle bu çalışma bütün kusurlarıyla beraber, ilgi duyanlara faydalı olabileceği kanaatindeyim. Okuyucuların kusurlarıma nazar-ı müsamaha ile bakmalarını ve bana da dua etmelerini rica ederim.
07.07.2020
Prof. Dr. Niyazi Beki
Üsküdar Üniversitesi öğretim üyesi
Takdîm
Ezelden ebede her türlü hamd ve övgü, şükür ve minnet, âlemlerin Rabbi olan Allâha mahsûstur. Salât ve selâm Hâtemül-Enbiyâ Efendimiz Muhammede (A.S.M), Onun âl ve ashâbına olsun...
Mantık ilmine dair olan Üstâd Bedîüzzamân Saîd Nûrsî Hazretlerinin telif ettiği Kızıl Îcâz nâmındaki eseri aslına bağlı kalarak tercüme etmeyi bize nasib eden Allâha sonsuz hamd ederiz.
Kızıl Îcâz, Abdurrahman Ahdarînin 142 beyitten oluşan Süllemül-Münevrak isimli eserinin ilk 66 beytine bir şerh olarak yazılmış bir eserdir. Bir şaheser olan Süllem, Mantık ilmiyle ilgili konuları daha iyi hıfzetmek ve akılda kalıcılığını sağlamak amacıyla manzume olarak yazılmıştır. Medreselerin genelinde okutulan Mantık kitaplarından birisidir.
Abdurrahman Ahdarî, Mantık ilmine merdivenler basamağıyla çıkılacağını ve her bir basamakta ilmin daha ihatalı basamaklarına ulaşılabileceğini belirtmek amacıyla bu esere süslü merdiven anlamında Süllemül-Münevrak ismini vermiştir. Aslen Cezayirli olan Ahdarî, Mantık, Astronomi, Matematik ve Fizik alimlerindendir. Kabri Cezayirin Bentyus mıntıkasında bulunmaktadır.
Süllem, Mantıkta meşhur bir eser olan Ebherîye ait İsaguci isimli eserin Ahdarî tarafından manzum hale getirilmesiyle meydana gelmiştir.
Üstâd Hazretleri Kastamonu Lahikasında geçen bir mektûbunda Eski Saîdin telifatından olan Kızıl Îcâz hakkında şöyle demektedir:
Hem Eski Saîdin ilm-i mantık noktasında bir şâheser hükmünde bulunan gayr-ı matbû Talikâttan süzülen icâzlı bir îcâz-ı hârikada, müdakkik ulemâları hayret ve tahsînle dikkate sevk eden, matbû Kızıl Îcâz nâmındaki Risâle-i Mantıkiye Risâle-i Nurla bağlanmasına ve şâkirdlerinin âlimler kısmının nazarına göstermek lâyık gördüm. Fakat çok derindir. Bugünlerde Feyziye bir parça ders verdim. Belki bir zamân Feyzi kendisi, başkasının da anlaması için dersini Türkçe kaleme alacak. (Kastamonu Lahikası, Tenvîr Neşriyât, s.153)
Mantık ilmindeki Süllemül-Münevrak isimli metni Bediüzzaman Hazretleri Kızıl Îcâz adıyla şerhetmiş, daha sonra kardeşi Abdulmecid Nursî Ağabeyimiz de kendisinden ders alarak Kızıl Îcâza hâşiye yapmıştır. Bu çalışmada, merhûm Abdulmecid Ağabeyin bu hâşiyelerinden de yararlanmış bulunmaktayız.
Yayınevimiz, elinde bulunan H.1339da Evkaf Matbaası tarafından matbu hale getirilen Kızıl Îcâz eserini dijital ortama aktarmış, Üsküdar Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Niyazi Beki Hocamızın bir yıla yakın çalışması neticesinde tercüme ettirmiş ve yine kendisi tarafından izâhlar eklenerek siz okuyucularla buluşturmuştur.
Kitabın içeriğine dair bazı bilgilerin paylaşılmasını elzem olarak görmekteyiz. Arabî kısım ile ilgili olarak:
1- Kitap içerisinde çerçevelerde bulunan Arapça ibarelerde şiir şeklinde kırmızı renkle yazılan kısımlar Süllem kitabına ait beyitlerdir.
2- Üstadımız Bedîüzzamân Saîd Nûrsî Hazretlerinin, bu beyitlere düşmüş olduğu şerhler beyit üzerinde numara ile gösterilmiş ve beyit altında siyah renkle yazılmıştır.
Tercüme ve izâh kısımı ile ilgili olarak:
1- Tercüme kısmında kırmızı renkle yazılan ifadeler beytin tercümesidir.
2- Numaralandırılmış kısımlar ise yukarıdaki çerçeve içerisinde bulunan o numaraya denk gelen Arapça ibarelere Üstâd Hazretlerinin numaralandırarak yapmış olduğu şerh metninin tercümesini içermektedir.
3- Ayrıca numaralandırılmış her bir kısımdan sonraki Îzah başlığı altında Prof. Dr. Niyazi Beki Hocamızın o kısmın daha iyi anlaşılabilmesi için yapmış olduğu açıklamalar yer almaktadır.
Bununla beraber azâmî istifadeye sebep olması için sayfa altlarına lugatçe ve kitabın sonuna kapsamlı bir indeks çalışması eklenmiştir.
Bu çalışmada, tercüme ve izâhları ile eserin daha rahat anlayabilinmesi için yoğun bir çaba gösteren başta Saygıdeğer Prof. Dr. Niyazi Beki Hocamıza ve Tenvîr Neşriyâtın Tashîh Heyeti ailesine teşekkür eder, saylerinin meşkûr olmasını Cenab-ı Hakktan niyâz ederiz.
Muvaffâkiyet Niyet-i Hâlisenin Refîkidir.
